Dlaczego jest tak, że niektóre studia są jednolite, a inne dwustopniowe? Co nam dają punkty ECTS? Za wszystkim stoi Proces Boloński. Jeśli wybierasz się na studia, przeczytaj!
Co to jest Proces Boloński?
Proces Boloński zapoczątkowany został 19 czerwca 1999 roku. Wtedy to ministrowie odpowiedzialni za szkolnictwo wyższe z 29 krajów Europy podpisali Deklarację Bolońską. Zobowiązali się do utworzenia do 2010 roku wspólnego Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (European Higher Education Area).
Ministrowie edukacji na spotkaniach w Bolonii (1999), Pradze (2001) i Berlinie (2003) określili cele szczegółowe. Zobowiązali się również do koordynacji polityki edukacyjnej, tak aby europejskie systemy szkolnictwa wyższego stały się łatwiej porównywalne oraz były bardziej konkurencyjne i atrakcyjne w skali światowej.
Cele Procesu Bolońskiego
W Deklaracji Bolońskiej (1999) określono następujące cele: przyjęcie systemu „czytelnych” i porównywalnych dyplomów;
wprowadzenie systemu studiów dwustopniowych, opartego na dwóch cyklach kształcenia (licencjat ? magister); wprowadzenie punktowego systemu zaliczania osiągnięć studentów (ECTS); rozwój mobilności studentów i pracowników uczelni; rozwój współpracy europejskiej w zakresie zapewnienia jakości kształcenia; wzmocnienie wymiaru europejskiego szkolnictwa wyższego.
W Komunikacie Praskim (2001) wprowadzono dodatkowo jeszcze trzy cele: rozwój kształcenia przez całe życie (lifelong learning); zwiększenie zaangażowania studentów na rzecz realizacji Procesu Bolońskiego; promowanie atrakcyjności Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poza Europą.
W Komunikacie Berlińskim (2003), uznając znaczenie badań jako integralnej części szkolnictwa wyższego, przyjęto dwa cele: rozszerzenie systemu studiów o trzeci stopień – studia doktoranckie; współpraca Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego z Europejską Przestrzenią Badawczą.
Kraje zaangażowane w Proces Boloński: Albania, Andora, Austria, Belgia ? Wspólnota Francuska i Flamandzka Belgii, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Macedonia, Malta, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Serbia i Czarnogóra, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, (Lichtenstein), Szwecja, Turcja, Watykan, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.
Prowadzenie procesu
Zaś na poziomie krajowym prowadzeniem procesu zajmują się:
Ministerstwo Edukacji i Nauki – koordynuje realizację Procesu Bolońskiego, dostosowuje krajowe akty prawne
dotyczące szkolnictwa wyższego do postanowień przyjętych na spotkaniach ministrów oraz kieruje akcją
informacyjną.
Jednostkami i organizacjami działającymi na rzecz Procesu Bolońskiego w Polsce są również:
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich,
Parlament Studentów RP,
Państwowa Komisja Akredytacyjna,
Rada Główna Szkolnictwa Wyższego,
Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej,
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji (Narodowa Agencja Programu SOCRATES/ Erasmus)
Grupa promotorów Procesu Bolońskiego współracuje z MEiN i wspiera uczelnie w realizacji jego.
Wprowadzanie studiów dwustopniowych
Przyjęcie w Deklaracji Bolońskiej zalecenia wprowadzenia studiów dwustopniowych dało silny impuls do restrukturyzacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego.
Dwustopniowy system studiów oparty jest na dwóch cyklach kształcenia:
I stopień (licencjat/inżynier);
II stopień (magister lub równorzędne, np. lekarz).
System ten wpływa na uelastycznienie studiów, umożliwia podjęcie pracy po I cyklu kształcenia i powrót na uczelnię w terminie późniejszym w celu kontynuacji studiów w II cyklu kształcenia. Sprzyja również mobilności studentów zarówno między uczelniami, jak i kierunkami studiów i zwiększa dostęp do szkolnictwa wyższego.
Punktowy system zaliczania osiągnięć studentów (ECTS)
System punktów ECTS (European Credit Transfer System) jest coraz częściej stosowanym w Europie sposobem oceny postępów studenta w zdobywaniu wiedzy. Liczba punktów odzwierciedla nakład pracy studenta wymagany do zaliczenia danego przedmiotu.
Punkty przyporządkowane są wszystkim przedmiotom występującym w planie studiów, które podlegają ocenie. Zaliczenie roku akademickiego wymaga zgromadzenia 60 punktów, a semestru ? 30 punktów ECTS. System ten ułatwia także projektowanie indywidualnych ścieżek kształcenia i elastycznych programów studiów.
System ECTS został wprowadzony w 1989 roku w ramach programu Erasmus jako system transferu punktów. Ułatwiał on uznawanie okresów studiów w kraju i za granicą oraz przyczynił się do zwiększenia mobilności studentów w Europie. Obecnie dąży się do wykorzystania systemu ECTS jako systemu akumulacji osiągnięć studenta w różnych okresach studiów, odbywanych w kraju i za granicą.
Zwiększenie mobilności
Rozwój mobilności studentów i pracowników uczelni europejskich jest w znacznej mierze skutkiem realizacji programów wspólnotowych. W skali Europy, w ramach programu Sokrates-Erasmus, ponad 120 000 studentów rocznie realizuje część programu studiów na uczelni zagranicznej. W liczbie tej jest ponad 5400 polskich studentów. Mobilność studentów, według planów Komisji Europejskiej, wzrośnie prawie trzykrotnie po 2006 roku, dzięki znacznie zwiększonemu finansowaniu z budżetu UE. Zwiększenie mobilności powinno łączyć się ze zrównoważeniem liczby studentów wyjeżdżających i przyjeżdżających.
Zapewnianie jakości kształcenia
Głównym atrybutem Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego powinna być wysoka jakość kształcenia. Ministrowie edukacji uczestniczący w Konferencji Berlińskiej przyjęli jako priorytet utworzenie do 2005 roku w każdym z krajów uczestniczących w Procesie Bolońskim systemu zapewniania jakości, który umożliwiałby:
ocenę wewnętrzną i zewnętrzną programów lub instytucji kształcenia, przy udziale studentów, oraz publikację
wyników oceny,
akredytację lub certyfikację instytucji szkolnictwa wyższego,
udział ekspertów zagranicznych w procesach oceny jakości .
W Polsce instytucją powołaną, na mocy ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, do oceny jakości kształcenia oraz akredytacji szkół wyższych jest funkcjonująca od 1 stycznia 2002 r. Państwowa Komisji Akredytacyjna. Jest ona jedynym ustawowym organem działającym na rzecz jakości kształcenia w całym obszarze szkolnictwa wyższego, a poddanie się ocenie Komisji jest obligatoryjne.
Opinie Komisji rodzą skutki prawne w postaci decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego o cofnięciu lub zawieszeniu uprawnienia do kształcenia na danym kierunku studiów i poziomie kształcenia.