Różni ludzie postrzegają język w bardzo różny sposób. Zauważyliśmy, że w naszej branży pojawia się wiele mitów na temat tłumaczenia i tłumaczy. Przedstawiamy te, z którymi spotykamy się najczęściej.
- Tłumaczem może zostać każdy, kto zna przynajmniej jeden język obcy
Dobra znajomość języka nie oznacza, że dana osoba będzie dobrym tłumaczem. Umiejętności i wiedza, takie jak: biegłość w języku obcym, znajomość składni, słowotwórstwa oraz zagadnień związanych z stylem, a także tzw. lekkie pióro, to zaledwie część kompetencji profesjonalnego tłumacza. Równie ważna jest znajomość kultury i środowiska, w których dany język obcy jest językiem aktywnej komunikacji. Tłumacze muszą także orientować się w różnych technologiach i obszarach merytorycznych związanych z tłumaczonymi tekstami, właściwie zarządzać swoim czasem, umiejętnie radzić sobie ze stresem oraz cechować się samokrytycyzmem. Kolejnymi niezmiernie ważnymi aspektami są kreatywność pozwalająca na przekładanie idei wyrażonych w obcym języku oraz – co może wydawać się oczywiste – doskonała znajomość języka ojczystego. Aby sprawnie wykonywać swój zawód, tłumacze najpierw przez wiele lat studiują i zbierają doświadczenia, a następnie na bieżąco doskonalą umiejętności.
- Tłumacz może przetłumaczyć wszystko
Profesjonalni tłumacze specjalizują się zwykle w jednej lub kilku tematykach. W ramach obranej specjalizacji dogłębnie opanowują terminologię z danej dziedziny, a także śledzą nowości i zmiany w danej branży. Często wybór specjalizacji wiąże się z osobowością i zainteresowaniami tłumacza. Są na przykład osoby pracujące wyłącznie przy tłumaczeniach kreatywnych, są również i takie, które tłumaczą tylko teksty prawnicze, ponieważ dobrze znają prawo i rozumieją specyficzny język przepisów i regulacji.
- Każdy tekst da się przetłumaczyć szybko
Proste teksty da się przetłumaczyć względnie szybko. Jednak wysokiej jakości tłumaczenie wymaga korekty (czasem kilku różnych korekt). Zatem tłumaczenia realizowane w trybie natychmiastowym są rzadkością. Tłumaczenie to bardzo odpowiedzialne zadanie. Tłumacze i korektorzy są w pełni odpowiedzialni za jakość swojej pracy, nie mogą wykonywać jej w pośpiechu. W przypadku, w którym tłumacz sam sprawdza swoje tłumaczenie, powinien to robić dopiero następnego dnia. Wówczas ma możliwość ocenić tekst świeżym okiem.
- Każdy tekst ma tylko jedno poprawne tłumaczenie
Tłumaczenie nie polega na bezpośrednim zastępowaniu słów w języku źródłowym słowami w języku docelowym. W procesie tłumaczenia zmianie ulega cała struktura tekstu. Jest zatem jak najbardziej możliwe, że to samo zdanie zostanie przetłumaczone przez dwóch tłumaczy na dwa różne sposoby i oba tłumaczenia będą poprawne.
- Tłumacze pisemni wykonują również tłumaczenia ustne
Tłumaczenie pisemne i tłumaczenie ustne to dwie różne sprawy. Tłumacz pisemny pracuje z tekstem, a tłumacz ustny ze słowem mówionym. Co za tym idzie – tłumaczenia pisemne i ustne wymagają innych umiejętności.
- Tłumaczenia komputerowe zastąpią wkrótce prawdziwych tłumaczy
Tak zwane tłumaczenia maszynowe przydają się wtedy, gdy chcemy szybko zorientować się w głównym przesłaniu tekstu (i sprawdzają się zazwyczaj wyłącznie w przypadku najpopularniejszych, globalnie używanych języków). Całkiem możliwe, że w przyszłości część tekstów można będzie skutecznie tłumaczyć przy użyciu takich programów. Programy takie nie zastąpią jednak nigdy ludzi (tłumaczy i korektorów) – większość tekstów jest niepowtarzalna i ich zrozumienie wymaga myślenia.
- Narzędzia do tłumaczenia maszynowego i narzędzia do tłumaczenia wspomaganego komputerowo (CAT) oparte na technologii pamięci to to samo
W odróżnieniu od wspominanych powyżej narzędzi do tłumaczenia maszynowego narzędzia oparte na technologii pamięci tłumaczeniowej (oprogramowanie CAT) to aplikacje od dawna używane w codziennej pracy przez specjalistów zajmujących się tłumaczeniem. Stosowanie narzędzi CAT umożliwia budowanie baz danych zawierających wcześniejsze tłumaczenia wykonane dla danego klienta, a w przypadku, gdy kolejne projekty zawierają powtarzające się fragmenty, pozwala przyspieszyć pracę i zmniejszyć koszty realizacji. Bazy pamięci w programach CAT działają jak słowniki: pozwalają sprawdzić, w jaki sposób dane słowo, zdanie lub wyrażenie przetłumaczono wcześniej.
- Tłumaczenie może być jednocześnie dobre, tanie i szybkie
Choć cele projektu tłumaczeniowego mogą się różnić, w każdym przypadku wchodzą w grę trzy główne czynniki: tempo realizacji, budżet i jakość. W żadnym wypadku nie da się pogodzić ze sobą krótkiego terminu wykonania, niskiego budżetu i wysokiej jakości. Jednak w pewnych okolicznościach udaje się zrównoważyć dwa czynniki. Na przykład bardzo dobre tłumaczenie możemy otrzymać za względnie niską cenę, jednak w żadnym razie nie w trybie ekspresowym, ani nawet we względnie krótkim terminie. Tłumaczenie to proces angażujący szereg specjalistów, każdy z nich będzie musiał mieć wystarczająco dużo czasu na wykonanie swojej pracy. Z drugiej strony – zrównoważenie nawet dwóch czynników udaje się tylko do pewnego stopnia. Na przykład: jeśli klient jest skłonny zapłacić fortunę za tłumaczenie pilnego dokumentu i tekst zostanie podzielony na kilku specjalistów skuszonych atrakcyjną stawką, bardzo trudno będzie zapewnić spójność tekstu.
- W biurach tłumaczeń pracują tylko studenci
Każdy kiedyś zaczyna – rozwój wszelkich umiejętności zaczyna się od pierwszego kroku. Zdobywanie praktycznego doświadczenia jest ważne, jednak żadne poważne biuro tłumaczeń nie zleci swoich projektów studentom. Oczywiście chętnie przyjmuje się ich na staże, w ramach których pomagają w czynnościach związanych z obsługą zleceń, a jeśli już tłumaczą, to wyłącznie krótkie i proste teksty pod ścisłym nadzorem doświadczonych tłumaczy. Rekrutacja specjalistów z branży językowej przebiega według ścisłych kryteriów i zgodnie ze specjalistycznymi normami (ISO 17100). Duże znaczenie ma również kwestia zachowania poufności, zatem każdy specjalista, który pozytywnie zaliczy tłumaczenie tekstów próbnych, podpisuje z biurem umowę o poufności. Profesjonalne biuro tłumaczeń stara się nawiązywać z klientami długofalową współpracę i dbać o ich zadowolenie ze świadczonych usług.
- Wszyscy pracownicy biur tłumaczeń to tłumacze
Osoby z dobrą znajomością języków obcych często starają się o pracę w biurach tłumaczeń, aby na co dzień wykorzystywać i doskonalić swoje umiejętności językowe. Jednak nie wszyscy pracownicy biur tłumaczeń to lingwiści lub tłumacze. W działach księgowości, zarządzania projektami, sprzedaży, marketingu i innych pracują specjaliści w swoich dziedzinach, a nie tłumacze.
Autor: Vasilijs Ragacevics, agencja tłumaczeń i szkoła językowa Skrivanek sp. z o.o.