Rzecz dzieje się na sali operacyjnej. Pielęgniarka do lekarza: – Panie doktorze, może niech jednak nie tnie pan tak głęboko. To już trzeci stół, który przeciął pan w tym tygodniu.
Dowcip jak dowcip, ale troskliwa, wszechobecna i mająca oko na wszystko pielęgniarka to już nie anegdota, tylko najprawdziwsza prawda. Można przez całe życie nie spotykać architekta, inżyniera od dróg i mostów czy pilota. Nie sposób nie zetknąć się z pielęgniarką. Jest wszędzie tam, gdzie trafiamy, szukając pomocy dla swojego zdrowia – w szpitalach, poradniach, przychodniach, sanatoriach. Aplikuje lekarstwa, podaje zastrzyki, nierzadko asystuje lekarzowi przy bardzo poważnych zabiegach. Bez pielęgniarek (albo pielęgniarzy, ale jednak ciągle jest to zawód zdominowany przez kobiety) służba zdrowia po prostu nie istnieje.
Siostra z tytułem
Obecnie od pielęgniarek wymagane jest wykształcenie wyższe – przynajmniej na poziomie licencjatu (studia I stopnia trwają od sześciu do siedmiu semestrów). Pielęgniarki ze średnim wykształceniem mogą uzupełnić swoją wiedzę teoretyczną na tzw. studiach pomostowych. Te, które chcą nimi dopiero zostać, muszą skończyć studia na jednej z kilkudziesięciu uczelni państwowych lub prywatnych oferujących naukę na tym kierunku.
Powiedzmy od razu, niedostatek pielęgniarek zaczyna się właśnie tutaj: chętnych do studiowania nie jest dużo ? na każde wolne miejsce przypada, mniej więcej, jedna potencjalna studentka.
Trzeba spełnić określone kryteria, aby zostać studentem. Rzecz w nie najgorszych – i zdanych przynajmniej na poziomie podstawowym – ocenach maturalnych. Preferowana jest biologia lub chemia, mile widziana również i fizyk.
Od filozofii do ginekologii
Nauka na tym kierunku obejmuje trzy podstawowe bloki przedmiotów, a więc kształcenia ogólnego, podstawowego oraz kierunkowego. Pierwszy segment to m.in. filozofia i podstawy etyki oraz język obcy. Blok drugi wynika ze specyfiki każdych studiów o profilu medycznym. Znajdziemy więc w nim takie przedmioty, jak anatomia, fizjologia, genetyka czy farmakologia. Wreszcie trzecia cześć programu obejmuje przedmioty już nieodłącznie związane z przyszłym zawodem: pielęgniarstwo środowiskowo-rodzinne, położnictwo, ginekologię i pielęgniarstwo położniczo-ginekologiczne, pediatrię i pielęgniarstwo pediatryczne, internę i pielęgniarstwo internistyczne, geriatrię i pielęgniarstwo geriatryczne, chirurgię i pielęgniarstwo chirurgiczne czy intensywną opiekę medyczną i pielęgniarstwo w stanach zagrożenia życia. Łącznie pierwszy poziom studiów pielęgniarskich obejmuje około 4800 godzin zajęć, z czego jedna połowa to teoria, a drugą stanowią zajęcia praktyczne. I wcale nie jedynie te prowadzone w sterylnych laboratoriach i w uczelnianych salach. Około 1000 godzin (dokładna ich liczba zależy od konkretnej uczelni) zajmują praktyki zawodowe, które w tym fachu są absolutnie nieodzowne. W ich trakcie przyszłe pielęgniarki spędzają od 20 do 30 tygodni na wszystkich oddziałach szpitalnych, w poradniach czy gabinetach lekarzy rodzinnych.
Tak więc jeśli nawet dostać się na pielęgniarstwo nie jest zbyt trudno, to na pewno nie jest ono najłatwiejszym kierunkiem. Nauki jest dużo, niektóre przedmioty – przede wszystkim takie jak anatomia czy fizjologia – uchodzą za bardzo trudne. Największy odsiew jest na pierwszym roku, kiedy uczelniana rzeczywistość zderza się – często boleśnie – z wyobrażeniami o tym, co naprawdę potrafimy, oraz tym, czy jesteśmy zdolni do systematycznej nauki i – co tu dużo opowiadać – zwykłego wkuwania. No i to wszystko wzbogacone o prawie tysiąc godzin praktyk zazwyczaj „połykających” znaczną część studenckich wakacji. I tym większa jednak może być satysfakcja ze zdobytego dyplomu, bo jednak człowiek dał radę, mimo że naprawdę było niełatwo?
Praca jest, ale?
Dla zastanawiających się, czy warto studiować pielęgniarstwo mam dwie wiadomości. Tradycyjnie, dobrą i złą. Pierwsza: to jeden z tych nielicznych zawodów, w którym nie ma absolutnie żadnych problemów ze zdobyciem pracy. Druga informacja: na ogół jest to praca nie najlepiej płatna.
Pisałem już, że pielęgniarek w naszej służbie zdrowia dramatycznie brakuje, ich niedobór szacuje się obecnie na około 50 tysięcy w skali całego kraju. Co więcej, istnieje realne zagrożenie, że kryzys będzie się pogłębiał, bo średnia wieku pracujących obecnie sióstr grubo przekroczyła już 40 lat. Tak wiele nieobsadzonych pielęgniarskich etatów ma przyczynę przede wszystkim w kiepskich zarobkach. Co prawda, w ostatnim czasie średnio wzrosły one o około 400 zł, ale, nawet po tej podwyżce, zamykają się kwotą rzędu 2300 zł brutto, czyli są o 800 zł niższe od średniej krajowej. Dyrektorzy szpitali ratują się na różne sposoby. Powszechną praktyką stało się zatrudnianie pielęgniarek na umowy-zlecenia albo na pół etatu (a na pełnym siostra pracuje w innej placówce służby zdrowia). Takie rozwiązania oznaczają dla samych pielęgniarek znacznie większe pieniądze, ale ? nie ma co ukrywać ? i dużo więcej niełatwej przecież pracy.
Ale nie sposób malować tego obrazu tylko ciemnymi kolorami. Już chyba nikt nie ma wątpliwości, że jeśli polska służba zdrowia ma dalej egzystować, to podwyżki płac pielęgniarskich są absolutnie konieczne. Po wtóre ? społeczeństwo się starzeje, a kwestia zapewnienia fachowej i godziwej opieki ludziom starszym już obecnie staje się prawdziwą obsesją dla wielu rodzin. Temu zadaniu sprostać mogą wyłącznie wykwalifikowane pielęgniarki. I wreszcie ? pozostaje możliwość pracy w innych państwach Unii. Przed dwoma, trzema laty odnotowano apogeum pielęgniarskiej emigracji zarobkowej; szacuje się że wyjechało wówczas kilkanaście tysięcy sióstr. Magnesem były przede wszystkim płace bez porównania wyższe aniżeli te z polskiej bajki.
Z planu zajęć
filozofia i podstawy etyki, anatomia, fizjologia, biochemia, genetyka, patomorfologia i patofizjologia, mikrobiologia z podstawami parazytologii, zdrowie publiczne, farmakologia, psychologia, socjologia, pedagogika, podstawy pielęgniarstwa, promocja zdrowia, podstawowa opieka zdrowotna, pielęgniarstwo środowiskowo-rodzinne, położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo-ginekologiczne, pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne, interna i pielęgniarstwo internistyczne, geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne, intensywna opieka medyczna i pielęgniarstwo w stanach zagrożenia życia, psychiatria, pielęgniarstwo psychiatryczne, neurologia, pielęgniarstwo neurologiczne, rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych, psychoterapia, nowoczesne techniki diagnostyczne, teoria pielęgniarstwa, pielęgniarstwo europejskie, intensywna terapia i pielęgniarstwo w intensywnej opiece medycznej, pielęgniarstwo specjalistyczne, zarządzanie w pielęgniarstwie